Kolesterol, karaciğer tarafından üretilen, vücudun hücre oluşturmak, hücre zarlarının inşası ve bakımı için, alyuvarları ve sinir dokularını güçlendirmek, vitamin ve diğer hormonları üretmek için kullandığı yağ benzeri bir maddedir. Vücudun hormonları, D vitaminini ve yiyecekleri sindirmesine yardımcı olan maddeleri üretmek kolesterole ihtiyacı vardır. Vücut ihtiyaç duyulan bu kolesterolü üretir. Ancak vücut kolesterole ihtiyaç duysa da kanda çok fazla yer alması kalp hastalıkları riskinin artmasına neden olabilir. Bu nedenle kolesterol dengesinin sağlanması sağlık açısından önemlidir.
Kolesterol Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir?
Göz kapakları ve çevresinde sarı yağ birikimi
Göğüs ağrısı (anjina)
Konuşma bozukluğu
Bacaklarda karıncalanma ve ağrı
Yüksek tansiyon
Yaraların normalden geç iyileşimesi
Baş dönmesi
Mide bulantısı
Yorgunluk ve halsizlik
Nefes darlığı
Kolesterol Çeşitleri Nelerdir?
Kolesterol, yağımsı bir madde olduğundan suda çözünmez. Bu nedenle kanda çözünmesi ve taşınması için karaciğerde bir protein ile birleştirilir (paket edilir). Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir. Bunlardan; LDL-kolestrol (düşük yoğunluklu lipoprotein): kötü huylu kolesteroldür. HDL-kolesterol ise (yüksek yoğunluklu lipoprotein) iyi huylu kolesteroldür.
HDL Kolesterol
İyi kolesterol olarak da bilinen HDL kolesterol, dokulardaki kolesterolü toplayıp dışarı atılmasını sağlar. LDL kolesterolü arterlerden çıkarıp karaciğere geri taşıyarak burada parçalanmasını sağlar. Kardiyovasküler sisteminizin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. HDL seviyesinin yüksek olması kalp krizine ve inmeye karşı koruyucu iken düşük olması ise bu riskleri artırır.
LDL Kolesterol
Kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolün yükselmesi atardamarların sertleşmesine yol açar. Kan damarlarının akışkanlığını bozarak damaralarda daralma yapabildiği gibi kan pıhtılarına da yol açarak kalp krizi veya felce neden olabilir.
Trigliserid
Trigliserid de kolesterol gibi kanda çözünen bir yağdır. Kan trigliserid düzeyi yüksekliği de tehlikelidir.
Kolesterol Değerleri Neden Yükselir?
Kolesterol, karaciğerde tarafından üretilmesinin yanında hayvansal gıdalarla da vücuda alınır. Hayvansal gıdaların ve trans yağ içeren besinlerin aşırı tüketilmesi yüksek kolesterolün oluşmasına neden olur. Aşırı kilolu olmak ve hareketsiz yaşam biçimi de yüksek kolesterole neden olur. Fazla kilolu kişiler çoğunlukla yüksek bir trigliserit seviyesine sahiptir. Kolesterol değerinin yükselme nedenleri şöyle sıralanabilir:
Egzersiz yapmamak
Hareketsiz yaşam tarzı
Obezite
Ailevi kolesterol yüksekliği hastalığı olması
Şeker hastalığı(diabetes mellitus )
Tiroid bezinin hastalıkları
Karaciğer hastalıkları
Kolesterol Değerleri Kaç Olmalı?
LDL ve trigliserid seviyelerinin yüksek olması hasta için risk taşır. HDL kolesterolün düşük olması bir risk iken, yüksek olması olumlu bir durumdur.
Kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl’nin, LDL-kolesterol düzeyi 130 mg/dl’nin altında olması ideal olandır.Kan HDL-kolesterol düzeyi 35 mg/dl’nin altı olması ise düşük olarak nitelendirilir.
LDL kolesterol değerlerindeki artış, kalp krizi riskini arttırırken HDL kolesterol değerlerindeki yükseklik kalp krizi riskinde azalmaya neden olur
Kolesterol Nasıl Düşürülür?
Egzersiz yapmak
Düzenli egzersiz yapmak HDL kolesterolü yükseltirken , LDL kolesterolü düşürür. Egzersiz yapmak, bel .çevresi geniş (erkekler için 102 cm kadınlar için 88 cm’den yüksek) ve aşırı kilolu hastalar ,yüksek trigliserit ve / veya düşük HDL seviyeleri olan kişiler için bilhassa çok önemlidir. Günde 30 dakikalık fiziksel aktivite ile hedef değerlere ulaşılabilir.
Diyet
Kolesterol seviyesini dengede tutmak için beslenmeye önem gösterilmelidir. Yağlı yiyecekler ve doymuş yağlardan uzak durmalı ; tereyağı, margarinden ziyade zeytinyağı tercih edilmelidir. Hazır ve dondurulmuş gıdalardan kaçınılmalıdır.
Kilo vermek
Kilo vermek LDL kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürmeye yardımcı olurken düşük HDL seviyelerini yükseltir.
Kolesterolü düşüren ve yükselten besinler nelerdir?
Kolesterolü düşürmek istiyorsak beslenmemizde doymuş yağ ve kolesterol oranı yüksek besinlere yer vermemeliyiz.
Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, işkembe, dil vb)
Kabuklu deniz hayvanları (karides, midye, kalamar vb)
Tam yağlı etler, sucuk, salam, sosis, pastırma, tavuk ve hindi derisi
Yağlı gıdalar (kaymak, krema, mayonez, çikolata ve yağlı soslar)
Yağda kızartma ve kavurmalar
İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar
Alkollü içkiler, hazır meyve suları, meşrubatlar
Tereyağı, kuyruk yağı, içyağı, margarin yağı
Tam yağlı süt, yoğurt ve peynirler
Gibi kolesterol yükseltici besinleri azaltmalıyız.
Kolesterol ilaçlarının yan etkisi var mı?
Her ilaç da olabileceği gibi kolesterol ilaçlarının da yan etkileri görülebilir. Kolesterol ilaçları karaciğer fonksiyonlarında bozulmaya ve kas ağrılarına neden olabilir. Bu nedenle ilaca başlandıktan sonra takiplerde bazı kan tahlilleri istenir. Yan etkiler kalıcı değildir ilaçların kesilmesi ile karaciğer hasarı ortadan kalkar.